Basic HTML Version
ΑΣΦΑΛΕΙΑ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
17
οποιουδήποτε τρίτου στην κατοικία του είναι
αδίκημα πλημμεληματικού χαρακτήρα. Ομως
οι μετέπειτα ενέργειες του εισβολέα – για
παράδειγμα, η ενδεχόμενη οπλοφορία του, η
απειλή των θυμάτων του με όπλο, οι σωματι-
κές βλάβες εις βάρος τους, η καταστροφή
της περιουσίας τους, η αφαίρεση αντικειμέ-
νων κ.λπ.– θα τιμωρηθούν ως ανεξάρτητα,
επιμέρους αδικήματα και, φυσικά, ανάλογα
με τη σοβαρότητά τους. Για να δώσουμε ένα
πρακτικό παράδειγμα,
αν ο διαρρήκτης, δια-
πιστώνοντας ότι υπάρχουν ένοικοι στο
σπίτι, τραπεί σε φυγή χωρίς να κάνει κα-
μία άλλη παράνομη πράξη και εσείς κατά
τη διαφυγή του τον τραυματίσετε σοβαρά
με ένα όπλο, ο μεν διαρρήκτης θα έχει
διαπράξει ένα αδίκημα που επισύρει μι-
κρότερη ποινή, ενώ εσείς ένα πιθανόν σο-
βαρότερο αδίκημα, π.χ., βαριά σωματική
βλάβη, για το οποίο θα έχετε σοβαρές δι-
καστικές εμπλοκές.»
Ωστόσο, ο αμυνόμενος θα προσπαθήσει
να αποκρούσει τον επιτιθέμενο. Τι γίνεται σε
αυτήν την περίπτωση;
«Θα πρέπει να αμυνθεί χωρίς να ξεπεράσει
τα όρια της άμυνας. Δηλαδή, το μόνο που
μπορεί να δεχτεί το δικαστήριο ως νόμιμη
άμυνα, είναι η δράση του αμυνόμενου για
να αποκρούσει την επίθεση», τονίζει ο κ. Τζί-
φας.
Σύννομη είναι μόνο η προσπάθεια
που κινείται στη λογική της απόκρουσης
της επίθεσης και όχι η αυτοδικία, με την
οποία ορισμένοι συχνά συγχέουν τη νόμι-
μη άμυνα».
Κι αυτό, γιατί «δεν είναι δυνατό ο νομοθέ-
της να επιτρέπει σε οποιονδήποτε δέχεται ή
νομίζει ότι δέχεται κάποια απειλή, να κατα-
φεύγει στην αυτοδικία για να αποτρέψει τον
κίνδυνο από τον οποίο κατά την άποψή του
απειλείται. Γι’ αυτό υπάρχουν τα όργανα του
Νόμου που είναι επιφορτισμένα με το συ-
γκεκριμένο καθήκον».
Αρα, νόμιμη άμυνα είναι η πράξη ή οι πρά-
ξεις στις οποίες προβαίνει κάποιος για να
αποκρούσει παρούσα και άδικη επίθεση εις
βάρος του. Οποιαδήποτε πρόσθετη, μη απα-
ραίτητη για την απόκρουση του επιτιθέμε-
νου ενέργεια μπορεί να προκαλέσει στον
αμυνόμενο σοβαρά δικαστικά προβλήματα.
Διότι,
είτε ο αμυνόμενος κινήθηκε –κατά
την κρίση του– εντός των ορίων της νομι-
μότητας είτε όχι, η υπόθεση μπορεί να
φτάσει στα δικαστήρια μετά από καταγ-
γελία του επιτιθέμενου–παθόντος ή ακό-
μη και αυτεπάγγελτα. Και τότε, ο αμυνό-
μενος θα μετατραπεί σε κατηγορούμενο,
οπότε σε κάθε περίπτωση –πολύ δε περισ-
σότερο αν η βλάβη που προξένησε στον πα-
θόντα ήταν ιδιαιτέρως σοβαρή ή θανατηφό-
ρα– θα πρέπει να αποδείξει ότι δεν υπερέβη
τα όρια της νόμιμης άμυνας.
Συνεπώς, το κρίσιμο ερώτημα είναι πού
και πώς μπαίνει η διαχωριστική γραμμή μετα-
ξύ απόκρουσης (ή οριστικής εξουδετέρω-
σης) του επιτιθέμενου και αδικαιολόγητης
αντεπίθεσης του αμυνόμενου. Με ποια αντι-
κειμενικά κριτήρια το δικαστήριο θα κρίνει
αν ο αμυνόμενος υπερέβη ή όχι τα όρια της
απόκρουσης;
«Θα συνεκτιμηθούν πολλοί παράγο-
ντες για να κριθεί αν η άμυνα ήταν νόμι-
μη»
, απαντά ο κ. Τζίφας. «Η φύση της απει-
λής, το όπλο –εφόσον έφερε τέτοιο ο επιτι-
θέμενος–, το φύλο και η σωματική διάπλα-
ση του επιτιθέμενου σε σχέση με τα αντί-
στοιχα χαρακτηριστικά του αμυνόμενου και
πολλοί ακόμη παράγοντες.
Κάθε περίπτωση εξετάζεται ξεχωριστά για
να αντιμετωπίζονται έτσι τα ιδιαίτερα χαρα-
κτηριστικά της και να απονέμεται το δίκαιο.
Το βέβαιο είναι ότι
εάν ο αμυνόμενος επι-
φέρει σωματικές βλάβες, πολύ δε περισ-
σότερο θάνατο στον επιτιθέμενο, η υπό-
θεση θα προχωρήσει και γι’ αυτόν ως κα-
τηγορούμενο στις αρμόδιες δικαστικές
αρχές
, όπου θα κληθεί να αποδείξει ότι βρέ-
θηκε σε νόμιμη άμυνα, ενήργησε στο πλαί-
σιό της και ότι δεν υπερέβη το όριά της, ού-
τως ώστε οι πράξεις του να μη χαρακτηρι-
σθούν άδικες. Αλλης τάξεως ζήτημα είναι να
κηρυχθεί ένοχος ο αμυνόμενος για υπέρβα-
ση των ορίων της άμυνας, αλλά να του ανα-
γνωρισθούν ελαφρυντικά, τα οποία έχουν να
κάνουν με την επιμέτρηση της ποινής του.
ΤΟ «ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΜΕΤΡΟ»
Για να ξεκαθαρίσουμε περισσότερο τις πα-
ραπάνω νομικές έννοιες,
ας υποθέσουμε
ότι ο εισβολέας σάς επιτίθεται και ότι
στην προσπάθειά σας να αμυνθείτε, του
προξενείτε σωματικές βλάβες. Αν βρεθεί-
τε κατηγορούμενος γι’ αυτό, για να αρ-
ΑΡΘΡΟ 22.
– Αμυνα.
1. Δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε
περίπτωση άμυνας.
2. Αμυνα είναι η αναγκαία προσβολή του
επιτιθέμενου στην οποία προβαίνει το
άτομο, για να υπερασπισθεί τον εαυτό
του ή άλλον από άδικη και παρούσα
επίθεση που στρέφεται εναντίον τους.
3. Το αναγκαίο μέτρο της άμυνας κρίνεται
από το βαθμό επικινδυνότητας της επί-
θεσης, από το είδος της βλάβης που
απειλούσε, από τον τρόπο και την έντα-
ση της επίθεσης και από τις λοιπές περι-
στάσεις.
ΑΡΘΡΟ 23.
– Υπέρβαση της άμυνας.
Οποιος υπερβαίνει τα όρια της άμυνας τι-
μωρείται, αν η υπέρβαση έγινε με πρόθε-
ση, με ποινή ελαττωμένη (άρθρο 83), και
αν έγινε από αμέλεια, σύμφωνα με τις δια-
τάξεις τις σχετικές με αυτήν. Μένει ατιμώ-
ρητος και δεν του καταλογίζεται η υπέρβα-
ση, αν ενέργησε μ’ αυτόν τον τρόπο εξαι-
τίας του φόβου ή της ταραχής που του
προκάλεσε η επίθεση.
ΑΡΘΡΟ 24.
– Υπαίτια κατάσταση της
άμυνας.
Δεν απαλλάσσεται από την ποινή που ορί-
ζει ο Νόμος όποιος με πρόθεση προκάλεσε
την επίθεση άλλου για να διαπράξει ενα-
ντίον του αξιόποινη πράξη με το πρόσχημα
της άμυνας.
ΑΡΘΡΟ 25.
– Κατάσταση ανάγκης που
αποκλείει το άδικο.
1. Δεν είναι άδικη η πράξη που τελεί κά-
ποιος, για να αποτρέψει παρόντα και
αναπότρεπτο με άλλα μέσα κίνδυνο, ο
οποίος απειλεί το πρόσωπο ή την περι-
ουσία του ίδιου ή κάποιου άλλου χωρίς
δική του υπαιτιότητα, αν η βλάβη που
προκλήθηκε στον άλλο είναι σημαντικά
κατώτερη κατά το είδος και τη σπουδαι-
ότητα από τη βλάβη που απειλήθηκε.
2. Η προηγούμενη διάταξη δεν εφαρμόζε-
ται σε όποιον έχει καθήκον να εκτεθεί
στον απειλούμενο κίνδυνο.
3. Η διάταξη του άρθρου 23 έχει ανάλογη
εφαρμογή και στην περίπτωση αυτού
του άρθρου.
ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ
ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΜΥΝΑΣ
Ο Νόμος αναγνωρίζει το δικαίωμα του
προσβαλλόμενου να αμυνθεί, αλλά ταυτόχρονα
καθορίζει κάποια όρια, η υπέρβαση των οποίων σας
αφαιρεί το δικαίωμα να επικαλεστείτε την
ευεργετική περί άμυνας διάταξη του Νόμου.
“