Basic HTML Version
ΑΣΦΑΛΕΙΑ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
23
AΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗ ΜΕ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ
Τ
α τελευταία χρόνια αναπτύσσεται
μεγάλος προβληματισμός σχετικά
με την αύξηση της εγκληματικό-
τητας και την ανασφάλεια που
επικρατεί στις γειτονιές των αστι-
κών κέντρων, αλλά και σε χωριά της περιφέ-
ρειας, ακόμη και σε αγροτικές περιοχές.
Ασφαλώς δεν πρόκειται για υπερβολή, ώστε
να γίνεται λόγος για μία αδικαιολόγητη φο-
βία θυματοποίησης, αφού οι κλοπές, οι λη-
στείες μέσα σε σπίτια, οι απειλές με όπλα, οι
βιαιότητες με τραυματισμούς κυρίως ηλικιω-
μένων και γυναικών, δεν είναι δημιουργήμα-
τα φαντασίας, αλλά η εφιαλτική πραγματικό-
τητα.
Μπροστά σε αυτή την απειλή που επεκτεί-
νεται πιο πέρα από την ατομική και εισπράτ-
τεται πλέον και ως κοινωνική απειλή, αρκε-
τές φορές οι απλοί πολίτες στις γειτονιές ή
στα χωριά, προφανώς ωθούμενοι και από
αγανάκτηση, αποφασίζουν να «αστυνομεύ-
σουν» μόνοι τους την περιοχή τους. Έτσι,
σχηματίζουν ευκαιριακά ομάδες και επιτη-
ρούν υπό τύπο περιπολίας τις περιοχές τους,
με εντελώς πρόχειρο ή και καθόλου σχεδια-
σμό, προβάλλοντας σε κάποια χωριά ακόμη
και κυνηγετικά όπλα για να «προστατευ-
θούν». Τέτοια ξεσπάσματα από ομάδες πολι-
τών έχουμε δει όχι λίγες φορές, ιδίως έπειτα
από ειδεχθή εγκλήματα. Οι τοπικές κοινωνίες
νιώθουν ότι η κατάσταση έχει φθάσει στο
απροχώρητο και προσπαθούν να αμυνθούν
με αυτόν τον ευκαιριακό τρόπο.
Οπωσδήποτε τέτοιου είδους κινητοποιή-
σεις, που είναι έξω από κάθε θεσμικό πλαί-
σιο, πέραν του ότι δεν προσφέρουν κάτι ου-
σιαστικό, αποτελούν και επικίνδυνο φαινό-
μενο, καθώς η στιγμιαία παρόρμηση των
συμμετεχόντων μπορεί να οδηγήσει σε
απρόβλεπτες και, εν τέλει, ανεξέλεγκτες
καταστάσεις αυτοδικίας.
Ευτυχώς, ο αρχικός
ζήλος αυτών των ομάδων ατονεί γρήγορα,
αφού, βέβαια, πρώτα έχει δώσει τροφή προς
εκμετάλλευση στα κεντρικά δελτία ειδήσεων
των ΜΜΕ.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι τοπικές
κοινωνίες πρέπει να αποκλείονται από τη χά-
ραξη της αντεγκληματικής πολιτικής. Οι πολί-
τες πρέπει και μπορούν να συμμετέχουν
στην προστασία των γειτονιών τους, μέσα
από ποικίλες σύννομες και ειδικά σχεδιασμέ-
νες πολιτικές πρόληψης της εγκληματικότη-
τας σε τοπικό επίπεδο. Η συμμετοχή αυτή θα
μπορούσε να εξασφαλιστεί με τα θεσμοθε-
τημένα στη χώρα μας Συμβούλια Πρόληψης
της Παραβατικότητας, τα οποία έχουν χαρα-
κτήρα καθαρά συμβουλευτικό και γνωμοδο-
τικό ή και με άλλες μορφές κοινωνικής πα-
ρέμβασης που επιχειρήθηκαν στο παρελθόν.
Δυστυχώς, όμως, καμία από αυτές τις δρά-
σεις (και επιχειρήθηκαν αρκετές) δεν αντιμε-
τωπίστηκε από την Πολιτεία με την απαιτού-
μενη σοβαρότητα, με αποτέλεσμα να μη λει-
τουργήσει στο βαθμό που έπρεπε ούτε σύμ-
φωνα με τη φιλοσοφία της. Μέσα σε αυτό το
κλίμα απαξίωσης και ασαφούς πλαισίου λει-
τουργίας των φορέων και υπηρεσιών που εί-
ναι υπεύθυνες για την υλοποίηση των πολιτι-
κών πρόληψης σε τοπικό επίπεδο, αυτές οι
προσπάθειες αποδείχτηκαν, όπως ήταν φυσι-
κό, αναποτελεσματικές.
Οι επιτηρητές γειτονιάς
Αλλά υπάρχει ένα εναλλακτικό μοντέλο
εθελοντικής συμμετοχής των πολιτών στην
αστυνόμευση των γειτονιών τους. Είναι ο θε-
σμός των
«επιτηρητών γειτονιάς» (Neighbor-
hood Watchers)
, που εφαρμόζεται εδώ και
πολλές δεκαετίες σε αρκετές χώρες, εντός
και εκτός Ευρώπης.
Οι «επιτηρητές γειτο-
νιάς» είναι προγράμματα εθελοντικής συμ-
μετοχής των πολιτών στην τοπική αστυνό-
μευση.
Στις ΗΠΑ, στην Αγγλία και σε άλλες
χώρες υπάρχει το λεγόμενο Παρατηρητήριο
Γειτονιάς, που είναι καταλεπτώς οργανωμένο
και έχει γερές κοινωνικές και νομικές βάσεις.
Στις ΗΠΑ μάλιστα επιτρέπεται η οπλοφορία
των εθελοντών, ενώ στις κεντροευρωπαϊκές
χώρες αυτές οι ομάδες πολιτών υπάγονται
απευθείας στην Αστυνομία και τα στοιχεία
συμμετοχών και δράσης τους είναι απόρρη-
τα. Οπουδήποτε εφαρμόζεται, ο θεσμός των
επιτηρητών γειτονιάς βασίζεται στον εθελο-
ντισμό και στοχεύει στη μείωση της εγκλη-
ματικότητας εντός των τοπικών κοινοτήτων.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, όλοι οι γείτονες
γνωρίζονται μεταξύ τους, συνεργάζονται και
φροντίζουν ο ένας για την ασφάλεια και την
περιουσία του άλλου. Αυτό είναι ιδιαίτερα
αποτελεσματικό σε επίπεδο γειτονιάς, διότι
ένας αστυνομικός που περνά από την περιο-
χή πιθανότατα δεν θα προσέξει την παρου-
σία κάποιου ξένου, οι επιτηρητές γειτονιάς,
όμως, θα την προσέξουν.
Το πρόγραμμα Τα Μάτια της κοινότητας
λειτουργεί στη βάση της αλληλοβοήθειας:
«Οι γείτονες επαγρυπνούν για τους γείτονες,
γνωρίζουν ποιος είστε, τι είδους αυτοκίνητο
έχετε και ίσως να είναι οι πρώτοι που θα προ-
σέξουν κάποιον κακοποιό στην πόρτα σας ή
στο παράθυρό σας»
. Το πρόγραμμα παρέχει
στους συμμετέχοντες εθελοντές πολίτες τα
μέσα που χρειάζονται για να είναι αποτελε-
σματικοί στα καθήκοντά τους. Επίσης, παρέ-
χονται συμβουλές, όπως:
«Έχετε το νου σας
για ύποπτα άτομα ή κινήσεις. Σημειώστε την
περιγραφή του ατόμου ή ατόμων. Σημειώστε
τους αριθμούς κυκλοφορίας και την περι-
γραφή των αυτοκινήτων που συνεχώς τριγυ-
ρίζουν στη γειτονιά σας. Προσέξτε μήπως
δείτε ξένους στη γειτονιά. Το άτομο που κό-
βει δρόμο μέσα από την πίσω αυλή σας μπο-
ρεί να έχει διαρρήξει το σπίτι του γείτονά
σας. Εάν ξέρετε ότι λείπει ο γείτονάς σας και
βλέπετε ότι μαζεύονται εφημερίδες στο κα-
τώφλι του, σηκώστε τες. Εάν γίνετε μάρτυ-
ρας εγκληματικής πράξης εν εξελίξει, θα
πρέπει να καλέσετε αμέσως την Αστυνομία.
Μην υποθέσετε ότι κάποιος άλλος θα την
καλέσει.»
Στην εθελοντική αστυνόμευση, η Μεγάλη
Βρετανία διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία, έχο-
ντας θέσει σε ισχύ ένα ολοκληρωμένο νομι-
κό πλαίσιο εθελοντισμού στην Αστυνομία
από τις αρχές του περασμένου αιώνα. Η
εφαρμογή του θεσμού συνεχίζει να αποδίδει
θετικά αποτελέσματα, ενώ ακόμη και σήμε-
ρα τυγχάνει γενικής αποδοχής από τη βρετα-
νική κοινή γνώμη και η προσέλευση εθελο-
Στην πόλη Citrus Heights της Καλιφόρνια, η Αστυνομία προσκαλεί τους πολί-
τες, μέσα από το θεσμό των επιτηρητών γειτονιάς, να τη βοηθήσουν στο έργο
της. Υπάρχουν αστυνομικοί επιφορτισμένοι με την οργάνωση και το συντονι-
σμό αυτών των ομάδων που χρησιμοποιούνται ως ασπίδα πρόληψης της μικρο-
εγκληματικότητας.