COMPUTER ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
60
τεch life
μικής τεχνολογίας. Κάθε βασικό σύστημα
και υποσύστημα του σκάφους είναι διπλό
για λόγους ασφαλείας, ενώ ένας στρατός
από προγραμματιστές ανέπτυξε τις πολύ-
πλοκες ρουτίνες λογισμικού που επιτρέ-
πει στο Cassini να εντοπίζει και να διορ-
θώνει από μόνο του τα όποια προβλήμα-
τα παρουσιάζονται χωρίς να περιμένει κα-
μία βοήθεια από τη Γη.
Η εισαγωγή αυτής της μορφής «τεχνη-
τής νοημοσύνης» στο λογισμικό του
Cassini ήταν κάτι άκρως απαραίτητο. Λό-
γω της τεράστιας απόστασης από τη Γη,
ένα πιθανό πρόβλημα δεν θα γινόταν
αντιληπτό από τους τεχνικούς της Γης
πριν περάσουν 90 λεπτά, ενώ η απάντηση
των τεχνικών προς το σκάφος θα διαρ-
κούσε άλλα 90 λεπτά.
Τρέχοντας λοιπόν με την ταχύτητα του
φωτός, η επικοινωνία Cassini-Γη και αντι-
στρόφως διαρκεί 3 ολόκληρες ώρες,
χρόνος ανεπίτρεπτος σε μία τόσο κρίσιμη
και πανάκριβη αποστολή. Έτσι, σε περί-
πτωση προβλήματος ή διακοπής επικοι-
νωνίας με τη Γη, το Cassini είναι σε θέση
να λαμβάνει αποφάσεις από μόνο του
προκειμένου να προστατέψει τον εαυτό
του και την αποστολή.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ
Το Cassini διαθέτει πλήθος από σύγ-
χρονα επιστημονικά όργανα και κάμερες
προκειμένου να αποστέλλει τα δεδομένα
που συλλέγει πίσω στη Γη.
Τα όργανα του Cassini μπορούν να
«
βλέπουν» σε όλα σχεδόν τα μήκη κύμα-
τος, από το ορατό μέχρι το υπέρυθρο,
ενώ μπορούν να «αισθάνονται» τα μαγνη-
τικά πεδία, τη μάζα, το φορτίο και την πυ-
κνότητα των υποατομικών σωματιδίων
που βρίσκονται στο χώρο γύρω του.
Περιλαμβάνουν τόσο οπτικές όσο και
μικροκυματικές διατάξεις, συμπεριλαμβα-
νομένων καμερών, φασματομέτρων και
διάφορων ραντάρ.
Ανάμεσα στους υπευθύνους των επι-
στημονικών οργάνων που βρίσκονται επά-
νω στο σκάφος περιλαμβάνεται και ο Δρ
Σταμάτης Κριμιζής, ο οποίος είναι υπεύ-
θυνος του Τμήματος Διαστημικής, του
Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του
Πανεπιστημίου Johh Hopkins στις ΗΠΑ. Ο
Δρ Κριμιζής είναι ο επικεφαλής της επι-
στημονικής ομάδας της συσκευής απεικό-
νισης της μαγνητόσφαιρας (Magneto-
spheric Imaging Instrument - MIMI) του
Cassini.
Η συσκευή αυτή «φωτογραφίζει» την τε-
ράστια μαγνητόσφαιρα του Κρόνου και
μετρά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της
μαγνητόσφαιρας και του ηλιακού ανέμου
(
ροή φορτισμένων σωματιδίων που εκπέ-
μπονται από τον Ήλιο).
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Το Cassini επικοινωνεί με τη Γη μέσω
ενός συστήματος κεραιών που περιλαμ-
βάνει μία μεγάλη και δύο μικρότερες κε-
ραίες. Η βασική λειτουργία της μεγάλης
κεραίας είναι η επικοινωνία με τη Γη, αλ-
λά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε επι-
στημονικά πειράματα.
Για παράδειγμα, η κεραία αυτή χρησι-
μοποιήθηκε και στη χαρτογράφηση της
επιφάνειας του Τιτάνα.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι κα-
τά τα αρχικά στάδια της αποστολής, το
σκάφος ταξίδευε ανάποδα, έχοντας τη
μεγάλη του κεραία στραμμένη προς τον
ήλιο, παίζοντας έτσι το ρόλο της ομπρέ-
λας προκειμένου να προστατευθούν τα
πολύτιμα όργανα από την επικίνδυνη ακτι-
νοβολία του ήλιου.
Σε περίπτωση σημαντικού προβλήμα-
τος, όπως απώλεια ενέργειας, η επικοι-
νωνία με τη Γη μπορεί να γίνει μέσω της
μίας μόνο μικρής κεραίας.
ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΔΙΑΣΤΗΜΟΠΛΟΙΑ
Σε αποστολές στις εσωτερικές περιο-
χές του Ηλιακού Συστήματος, την απαραί-
τητη ενέργεια για την απρόσκοπτη λει-
τουργία των διαστημοπλοίων παρέχει ο
Ήλιος.
Σε μακρινές αποστολές όμως, δεν μπο-
ρούν να χρησιμοποιηθούν ηλιακά πάνελ,
καθώς σε τέτοιες αποστάσεις το ηλιακό
φως είναι πολύ αμυδρό.
Έτσι, το Cassini χρησιμοποιεί τρεις
θερμοηλεκτρικές γεννήτριες ραδιοϊσοτό-
πων, οι οποίες παρέχουν την απαραίτητη
ενέργεια στο σκάφος, τα επιστημονικά
όργανα, τους υπολογιστές, τα συστήματα
εκπομπής δεδομένων και τα συστήματα
προώθησης.
Τα προηγούμενα 30 χρόνια, η NASA
έχει χρησιμοποιήσει τέτοιες πυρηνικές
πηγές ενέργειας σε τουλάχιστον 25 δια-
στημικές αποστολές.
Πυρηνικά καύσιμα δεν χρησιμοποιού-
νται μόνο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ-
γειας. Για παράδειγμα, στις πρόσφατες
αποστολές στον Άρη, τόσο το Mars
Science Laboratory Curiosity όσο και τα
προηγούμενα Sprit και Opportunity διαθέ-
τουν από οκτώ μικροσκοπικά σφαιρίδια
ραδιενεργού πλουτωνίου προκειμένου να
κρατηθούν ζεστά τα ευαίσθητα ηλεκτρονι-
κά συστήματά τους κατά τη διάρκεια της
παγωμένης αρειανής νύχτας.
Το πιο δύσκολο σημείο μιας τέτοιας
αποστολής είναι η διαδικασία της εκτό-
ξευσης. Μία πιθανή έκρηξη του πυραύ-
λου-φορέα θα είχε ως αποτέλεσμα να
διασκορπιστούν πυρηνικά υλικά μέσα
στην ατμόσφαιρα της Γης με τραγικές συ-
νέπειες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το Cassini-Huygens θεωρείται η τελευ-
ταία διαστημοσυσκευή της NASA αυτού
του τύπου. Τα τελευταία χρόνια –κάτι που
έχουμε δει με τις αποστολές στον Άρη– η
υπηρεσία έχει στραφεί προς την κατα-
σκευή περισσότερων σκαφών, τα οποία
κοστίζουν ένα μικρό μόνο κλάσμα του κό-
στους του Cassini-Huygens.
Ωστόσο, στα άμεσα σχέδια της NASA
είναι η κατασκευή μιας νέας γενιάς μονά-
δων παραγωγής ενέργειας και προωθητι-
κών συστημάτων που θα δουλεύουν με
πυρηνική ενέργεια, με αποτέλεσμα το κό-
στος των διαπλανητικών αποστολών να
αναμένεται να αυξηθεί ξανά.
Πού θα πάμε μετά τον Κρόνο; Οι εξω-
τερικοί πλανήτες του Ηλιακού μας Συστή-
ματος προσφέρουν δεκάδες προορι-
σμούς για να διαλέξουμε. Η NASA σχε-
διάζει ήδη μία αποστολή στα παγωμένα
φεγγάρια του Δία, η οποία αναμένεται να
κοστίσει περισσότερο από δύο δισεκατομ-
μύρια δολάρια μόνο για την κατασκευή
του διαστημικού σκάφους, ενώ θα απαιτή-
σει έναν πύραυλο-φορέα ικανό να ανυψώ-
σει φορτίο 80 τόνων.
Μπορούμε να μιλάμε άραγε για επαν-
δρωμένη αποστολή σε κάποιον εξωτερικό
πλανήτη, το Δία ή τον Κρόνο, κάποια στιγ-
μή στο μέλλον; Δυστυχώς, η αισιοδοξία
του κορυφαίου συγγραφέα επιστημονικής
φαντασίας, Άρθουρ Κλαρκ, στο μυθιστό-
ρημά του «2001: Η οδύσσεια του Διαστή-
ματος», δεν επαληθεύθηκε (αν και η απο-
στολή αυτή είχε άλλα κίνητρα και όχι την
εξερεύνηση των πλανητικών συστημά-
των). Για την ώρα, στις ΗΠΑ, η NASA έχει
εγκαταλείψει τη Σελήνη και στρέφει το
βλέμμα της προς τον Άρη. Πάντως, μία
επανδρωμένη αποστολή στον Άρη δεν θα
πρέπει να αναμένεται πριν περάσουν του-
λάχιστον 20 χρόνια. Παράλληλα, ο ιδιωτι-
κός τομέας του Διαστήματος ανθεί με
διάφορες εταιρείες να διαθέτουν ήδη
σκάφη για αποστολές στο Διεθνή Διαστη-
μικό Σταθμό. Η Space-X είναι η πρώτη
από αυτές, ενώ υπάρχουν κι άλλες που
έχουν συμβόλαιο με τη NASA.
Για την ώρα, ας αρκεστούμε στις πανέ-
μορφες εικόνες που μας στέλνουν τα δια-
στημόπλοιά μας από τις διάφορες γωνιές
του Ηλιακού Συστήματος. Ας αναλογι-
στούμε, όμως, πως οι εικόνες αυτές πα-
ρουσιάζουν στην πραγματικότητα εφιαλτι-
κούς, παγωμένους και γεμάτους δηλητη-
ριώδη αέρια κόσμους και ας κάνουμε το
παν για να εξασφαλίσουμε ότι ο μικρός
μας γαλάζιος πλανήτης θα συνεχίσει να
είναι το μόνο φιλόξενο μέρος του Ηλια-
κού μας Συστήματος, στο οποίο θα μπο-
ρούμε να ζήσουμε με ασφάλεια.
CΓO
