Food Service τ. 149

σε μια κουζίνα-φάντασμα που μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε στην ευρύτερη περιοχή. Σε μια εξέλιξη του επιχειρηματι- κού μοντέλου, που αναπτύχθηκε ραγδαία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι με- γάλες πλατφόρμες με διεθνή παρουσία (π.χ. Deliveroo, Uber Eats) συνεργάζο- νται απευθείας με κουζίνες-φάντασμα ή αναπτύσσουν δικές τους σε ιδιόκτη- τες εγκαταστάσεις. Σε αυτή την περίπτω- ση, αυτό που δε γνωρίζει ο ανυποψία- στος πελάτης είναι πως οι πλατφόρμες delivery έχουν πλέον τη δυνατότητα να παρουσιάζουν εικονικά εστιατόρια και θεματικά μενού (π.χ. κινέζικο, ιταλικό, μεξικάνικο, fusion κ.λπ .) που παράγονται στην ίδια κουζίνα-φάντασμα. Υπάρχουν αναφορές για κουζίνες-φάντασμα τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο που εξυπηρετούν μέχρι και δώδεκα εικο- νικά εστιατόρια. Το νέο αυτό επιχειρη- ματικό μοντέλο στον χώρο της μαζικής εστίασης γεννά αρκετά ερωτήματα, σε διάφορα επίπεδα. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε πως υπάρχει ένα ηθικό θέμα σε σχέση με το καταναλωτικό κοινό, το οποίο αγνοεί -στην πλειονότητα των περιπτώσεων- πού παράγεται το φαγητό του. Το κυριότερο ζήτημα που προκύπτει, όμως, από αυτή τη δραστηριότητα εί- ναι οι αμφιλεγόμενες συνθήκες εργασίας και το καθεστώς εκμετάλλευσης για τους εργαζομένους σε αυτές τις κουζίνες-φα- ντάσματα. Προτού αναλύσουμε αυτό το φλέγον ζήτημα, ας δούμε τη δομή και τα διάφορα μοντέλα που έχουν προκύ- ψει στον χώρο της μαζικής εστίασης, με έμφαση στο delivery και το take away. Η εξέλιξη του κλάδου του delivery Τα delivery και take away ως πρακτικές διανομής φαγητού πρωτοεμφανίστηκαν στις ΗΠΑ πριν από τέσσερις δεκαετίες. Το 1984, η γνωστή αλυσίδα Domino’s Pizza ήταν η πρώτη που ξεκίνησε διανομές πί- τσας με την υπόσχεση πως το προϊόν θα φτάσει στον πελάτη το αργότερο 30 λεπτά από την ώρα που παρήγγειλε. Εάν ο πελάτης δεν έμενε ευχαριστημένος, μπορούσε να επιλέξει ανάμεσα σε μια πί- τσα δώρο ή επιστροφή χρημάτων. Έκτοτε τα delivery και take away εξαπλώθηκαν αστραπιαία, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι στο χώρο της εστίασης. Οι λόγοι που έκαναν το delivery δημο- φιλές από την πλευρά των πελατών είναι η ευκολία και οι χαμηλές σχετικά τιμές, 43