Basic HTML Version
ΑΣΦΑΛΕΙΑ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
83
CCTV - ΚΛΕΙ ΣΤΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
κάμερα, ενώ σύμφωνα με έρευνες κάθε κάτοι-
κος του Λονδίνου φωτογραφίζεται τουλάχι-
στον 300 φορές κατά τη διάρκεια μίας ημέρας!
Και αυτό, φυσικά, δεν συνέβη μέσα σε μία νύ-
χτα. Εχει, λοιπόν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον να πα-
ρακολουθήσουμε το χρονικό εγκατάστασης
καμερών στην πιο έντονα «παρακολουθούμε-
νη» χώρα του πλανήτη.
Από τη δεκαετία του 1950 τοποθετήθηκαν
στην Αγγλία κάμερες -προσωρινά αρχικά- για
να ελέγχουν σε συγκεκριμένες περιστάσεις
συναθροίσεις σε δημόσια μέρη. Αλλά το 1975,
μία 20ετία αργότερα, το «προσωρινό» μέτρο εί-
χε πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας, με τις κά-
μερες να κυριαρχούν στο μετρό, καθώς και σε
πολλούς δρόμους του Λονδίνου. Τη δεκαετία
του 1980, οι κάμερες έκαναν την εμφάνισή
τους και στα γήπεδα, προκειμένου να αποτρέ-
ψουν επεισόδια που προκαλούσαν οι χούλι-
γκανς. Το 1994, η κυβέρνηση των συντηρητι-
κών χρηματοδότησε με 45 εκατομμύρια στερ-
λίνες τη γενικευμένη τοποθέτηση καμερών.
Προέκυψε τότε ένας πολύ παράξενος συνδυα-
σμός κρατικής χρηματοδότησης και ανυπαρ-
ξίας σχετικής νομοθεσίας για το σεβασμό της
ιδιωτικής ζωής. Αυτό το νομοθετικό κενό είχε
ως αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη εφαρμογή
του μέτρου και... τα 4,5 εκατομμύρια κάμερες.
Αρχικά, υπήρξαν αντιδράσεις. Πολλές κάμερες
καταστράφηκαν απ’ όσους θεώρησαν ότι κα-
ταπατούνταν τα ατομικά δικαιώματά τους και
ότι πίσω από αυτή την κίνηση της κυβέρνησης
κρύβονταν συμφέροντα. Τώρα πια, στην πλει-
ονότητά τους οι Βρετανοί πολίτες υποστηρί-
ζουν ότι όπου και αν βρίσκονται, νιώθουν
ασφαλείς.
Στη θεωρία, οι κάμερες δεν χρησιμοποιού-
νται ως μέτρο καταστολής του εγκλήματος.
Κύριος σκοπός τους είναι η πρόληψη. Κανείς
δεν διαπράττει εύκολα ένα έγκλημα όταν ξέ-
ρει ότι κάθε κίνησή του καταγράφεται. Αλλά
ακόμη και αν το έγκλημα διαπραχθεί, υποτίθε-
ται ότι η εξιχνίασή του γίνεται πιο εύκολη. Γι’
αυτόν το λόγο, οι κάμερες τοποθετούνται σε
σημεία αυξημένης επικινδυνότητας.
Ομως, το έγκλημα δεν έχει μία στατική μορ-
φή. Μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες
της καθημερινότητας και προσαρμόζεται σε
αυτές. Τι θα εμποδίσει κάποιον κακοποιό να
τελέσει το αδίκημά του περιμένοντας το θύμα
του ένα στενό πιο κάτω από το δρόμο όπου
γνωρίζει (γιατί αυτό επιβάλλει η νομοθεσία)
ότι βρίσκονται κάμερες; Και επειδή η απάντη-
ση σε αυτό το ερώτημα είναι, φυσικά, «τίποτε»,
αυτό έχει ως αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζο-
νται οι κάμερες, σε μία μάταιη προσπάθεια
των αρχών να ακολουθήσουν τους πιθανούς
κακοποιούς σε κάθε βήμα τους!
Εχουν αποτέλεσμα;
Τι δείχνουν οι έρευνες για την αποτελε-
σματικότητα των κλειστών κυκλωμάτων
CCTV; Υπάρχουν σχετικά λίγα στοιχεία που να
επιβεβαιώνουν ότι οι κάμερες απέτρεψαν κά-
ποιο έγκλημα. Αντίθετα, υπάρχουν πολύ ση-
μαντικά στοιχεία που δείχνουν την πενιχρή
συμβολή των καμερών στην εξιχνίαση εγκλη-
μάτων. Εκθεση του 2008 από το Ηνωμένο Βα-
σίλειο Αρχηγών Αστυνομίας έδειξε πως μόνο
το 3% των εγκλημάτων επιλύθηκαν με τη
χρήση του CCTV. Την ίδια χρονιά στο Λονδίνο
η έκθεση της Μητροπολιτικής Αστυνομίας
έδειξε ότι εξιχνιάζεται μόνο ένα έγκλημα ανά
1.000 κάμερες. Τα αποτελέσματα πρόσφατης
έρευνας που διεξήχθη από τον καθηγητή
εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου του Λάι-
τσεστερ, Μάρτιν Γκιλ, οδηγούν στο ίδιο συ-
μπέρασμα. Η έρευνα διήρκεσε τέσσερα χρό-
νια και αφορούσε σε 14 κεντρικά σημεία πό-
λεων που παρακολουθούνταν από κλειστά
κυκλώματα τηλεόρασης. Επειτα από επεξερ-
γασία των στοιχείων που είχε στη διάθεσή
της, η ερευνητική ομάδα κατέληξε στο συ-
μπέρασμα ότι μόνο σε ένα από τα 14 συνολι-
κά σημεία που μελετούσαν μειώθηκε η
εγκληματικότητα μετά την εγκατάσταση ενός
συστήματος CCTV. H μελέτη περιείχε και συ-
νεντεύξεις συλληφθέντων για μικροεγκλήμα-
τα κυρίως, από τις οποίες προέκυψε ότι τα
κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης δεν λειτούρ-
γησαν αποτρεπτικά γι’ αυτούς, αφού μπορού-
σαν να προστατευτούν είτε καλύπτοντας τα
χαρακτηριστικά τους είτε δρώντας εκτός της
εμβέλειας των καμερών. Αντίθετα, η ενίσχυ-
ση του φωτισμού στους δρόμους της Αγγλίας
είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της εγκλημα-
τικότητας κατά 20%!
Στην Ιταλία, στη Γερμανία και στη Γαλλία
λειτουργούν κάμερες σε όλες τις περιοχές
που έχουν κριθεί ως υψηλής επικινδυνότη-
τας. Μετά την τρομοκρατική επίθεση της
11ης Σεπτεμβρίου 2001, οι ΗΠΑ δαπάνησαν
περισσότερα από 5,5 εκατομμύρια δολάρια
για να εγκαταστήσουν περισσότερες κάμε-
ρες σε δημόσιους χώρους και να μειώσουν
το διάχυτο στους Αμερικανούς πολίτες αί-
σθημα ανασφάλειας.
Αλλο ένα τρομοκρατικό χτύπημα, αυτό
στην Ισπανία το 2004, έγινε η αιτία τα μέτρα
για την ασφάλεια των πολιτών να εντατικο-
ποιηθούν και οι κάμερες να λειτουργούν στις
κεντρικές πλατείες και στους δρόμους.
Τα βήματα που ακολουθούνται από όλες
τις κυβερνήσεις προκειμένου ο κόσμος να
επιζητά τη παρουσία καμερών ακόμη και στην
είσοδο του σπιτιού του είναι συγκεκριμένα
και πολύ καλά μελετημένα. Κοινό σημείο
αναφοράς είναι η εκμετάλλευση (ή η δημι-
ουργία τους;) καταστάσεων που να προκα-
λούν οργή, ανασφάλεια και γενικό φόβο
στους πολίτες. Οι καλύτερες καταστάσεις
προς εκμετάλλευση είναι τα τρομοκρατικά
χτυπήματα (όπως διαπιστώθηκε και στο πα-
ράδειγμα της Ισπανίας) και η καταστροφή πε-
ριουσιών από αντιεξουσιαστές και ακολου-
θούν η μικροεγκληματικότητα και η ξενοφο-
βία. Το δεύτερο βήμα είναι να γίνουν κάποιες
σφυγμομετρήσεις που να επιβεβαιώνουν ότι
ο περισσότερος κόσμος νιώθει ανασφάλεια
ακόμη και στον ιδιωτικό ή επαγγελματικό χώ-
ρο του. Ως φυσική απόρροια όλων των παρα-
πάνω, η τοποθέτηση καμερών μοιάζει να εί-
ναι μονόδρομος. Αλλά υπάρχουν και άλλες
αφορμές, για παράδειγμα, οι μεγάλες αθλητι-
κές διοργανώσεις, όπως θα δούμε αμέσως
τώρα.
Στα καθ’ ημάς
Περνώντας στα καθ’ ημάς, οι Ολυμπιακοί
Αγώνες του 2004 στην Αθήνα έγιναν η αφορ-
μή να εγκατασταθεί για πρώτη φορά στην
Ελλάδα ένα οργανωμένο σύστημα καμερών
κλειστού τηλεοπτικού κυκλώματος, προκει-
μένου να διαφυλαχθούν οι πολίτες από πιθα-
νό τρομοκρατικό χτύπημα. Η έκταση αυτού
του συστήματος παρακολούθησης ήταν τόσο
μεγάλη, ώστε απαιτούνταν η ανάλογη νομι-
κή κατοχύρωση, καθώς και μία αρμόδια αρχή
για να ελέγχει κατά πόσο εφαρμόζεται η νο-
μοθεσία. Αυτή ήταν η Αρχή Προστασίας Δε-
δομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ).
Σύμφωνα με τα όρια που έθεσε η συγκε-
κριμένη Αρχή, «επιτρέπεται η λειτουργία συ-
στημάτων επιτήρησης με τη λήψη ή κατα-
γραφή ήχου ή εικόνας σε δημόσιους χώρους,
μόνο για α) τη διαφύλαξη της εθνικής άμυ-
νας, β) τη διαφύλαξη της κρατικής ασφάλει-
Αν πιστέψουμε τις
δημοσκοπήσεις, ο
περισσότερος
κόσμος στη Μεγάλη
Βρετανία φαίνεται
ότι δεν ανέχεται
απλώς την παρουσία
των καμερών
κλειστού
κυκλώματος σε κάθε
βήμα του, αλλά τις
θεωρεί αναπόσπαστο
κομμάτι της δέσμης
μέτρων που λαμβάνει
η Πολιτεία για να
προστατεύσει τους
νομοταγείς πολίτες.