Basic HTML Version
Linux Inside
15
Του Νίκου Ρούσσου <nikos@autoverse.net>
Στήλες - Open Culture
Ο Νίκος είναι συνεργάτης της εταιρείας ΕΛ/ΛΑΚ και Fedora Ambassador.
O
λοι, νομίζω, είμαστε εξοικειωμένοι με τις αξίες και τα
κοινωνικά χαρακτηριστικά του Ανοικτού Λογισμικού. Τι
γίνεται, όμως, με το περιεχόμενο; Χρησιμοποιούμε
σχεδόν καθημερινά τη Wikipedia, όπου ένας τεράστιος αριθ-
μός ανθρώπων συνεργάζεται για να συντάξει άρθρα, τα
οποία με τη σειρά τους διατίθενται ελεύθερα σε όλον τον κό-
σμο. Αρκετά κοντά στον τρόπο που λειτουργεί και το μοντέλο
του Ανοικτού Λογισμικού.
Όπως, λοιπόν, υπάρχουν οι άδειες που μας βοηθούν να
περιγράψουμε τις ελευθερίες που θέλουμε να έχει ο κώδικας
μας (GPL, AGPL, MPL, κ.λπ.), έτσι ακριβώς υπάρχουν και
άδειες που προσδιορίζουν τους όρους χρήσης του περιεχό-
μενου και των δεδομένων που παράγουμε. Εδώ και αρκετά
χρόνια πια, οι πιο δημοφιλείς άδειες για αυτόν το σκοπό είναι
οι άδειες Creative Commons.
Οι άδειες αυτές, όπως ακριβώς και οι άδειες λογισμικού,
λειτουργούν υπό τους όρους του ισχύοντος νομικού πλαισί-
ου, αναγνωρίζοντας, δηλαδή, τον αρχικό δημιουργό και τα δι-
καιώματα επί του έργου του. Οι άδειες Creative Commons
έχουν τέσσερις βασικές παραμέτρους: την απαίτηση για
«Αναφορά» (BY) στο δημιουργό, για «Μη Εμπορική Χρήση»
(NC), για «Μη Παράγωγα Έργα» (ND) και για «Παρόμοια Δια-
νομή» (SA). Με βάση αυτές τις παραμέτρους και τους συν-
δυασμούς τους, υπάρχουν έξι τύποι αδειών Creative
Commons, όπως φαίνονται στην
εικόνα 1.
Όπως θα παρατηρήσετε, η «Αναφορά» υπάρχει σε όλους
τους τύπους, και στη συνέχεια έχουμε παραλλαγές για όλες
τις απαιτήσεις. Η πιο συνήθης άδεια είναι η BY-SA, δηλαδή
«Αναφορά στην πηγή και Παρόμοια Διανομή», η οποία είναι,
ουσιαστικά, copyleft άδεια. Έχει, δηλαδή, το viral στοιχείο της
GPL, καθώς απαιτεί από όποιον χρησιμοποιήσει το συγκεκρι-
μένο έργο, να το αναδιανείμει με παρόμοια άδεια. Αυτή είναι
η άδεια που χρησιμοποιεί και η Wikipedia.
Υπάρχουν, βεβαίως, και πιο αυστηρές παραλλαγές, όπως
για παράδειγμα εάν θέλουμε να διαθέσουμε ελεύθερα το πε-
ριεχόμενό μας, χωρίς, όμως, να επιτρέπουμε εμπορική χρή-
ση του, ή χωρίς να επιτρέπουμε τη δημιουργία παράγωγων
έργων. Υπάρχουν αρκετά σημαντικά παραδείγματα χρήσης
αδειών Creative Commons. Κατ’ αρχάς η Wikpedia, που χρη-
σιμοποιεί, όπως αναφέραμε και στην αρχή, την άδεια BY-SA,
δηλαδή «Αναφορά στην πηγή και Παρόμοια Διανομή». Επί-
σης, τα δημόσια δεδομένα, που διατίθενται ελεύθερα από δη-
μόσιους φορείς, συνηθίζεται να χρησιμοποιούν την άδεια BY,
δηλαδή απλή αναφορά στην πηγή, ώστε να καθίσταται πιο εύ-
κολη η χρήση τους από τους πολίτες. Εδώ έχουμε αρκετά
παραδείγματα από διάφορες χώρες, αλλά και το ελληνικό
geodata.gov.gr, με πλήθος γεωχωρικών δεδομένων, όπως το
Εθνικό Κτηματολόγιο ή οι στάσεις του ΟΑΣΑ.
Αντίστοιχα, και στο χώρο της μουσικής μπορούμε να βρού-
με πλατφόρμες διανομής κομματιών από δημιουργούς που
έχουν επιλέξει να μοιράζονται ελεύθερα το έργο τους, όπως
ακριβώς οι developers Ανοικτού Λογισμικού. Η πιο γνωστή
από αυτές τις πλατφόρμες είναι σίγουρα το Jamendo [1].
Περιεχόμενο παράγουμε σχεδόν όλοι. Το πιο απλό παρά-
δειγμα είναι τα blogs μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι, δυστυ-
χώς, δεν χρησιμοποιούν κάποια σήμανση για την αδειοδότη-
ση του περιεχομένου τους, καθιστώντας πρακτικά αδύνατο να
χρησιμοποιηθεί από τρίτους ή να διανεμηθεί από άλλα μέσα.
Ο πιο απλός τρόπος για να επιλέξουμε ποια παραλλαγή των
αδειών Creative Commons μας ταιριάζει καλύτερα, είναι να
χρησιμοποιήσουμε το σχετικό οδηγό που υπάρχει στο site
που συντηρεί η Ελληνική ομάδα των Creative Commons [2],
όπως φαίνεται στην
εικόνα 2.
Όπως ακριβώς φροντίζουμε
το λογισμικό που γράφουμε να είναι ελεύθερα διαθέσιμο και
χωρίς περιορισμούς, ας κάνουμε το ίδιο και με το περιεχόμε-
νό μας. Είτε πρόκειται απλώς για το blog μας, είτε για οδη-
γούς τεκμηρίωσης, είτε για μουσική, ταινίες, κ.λπ. Όσο περισ-
σότερα δίνουμε, τόσο περισσότερα παίρνουμε πίσω.
•
Άδειες Creative Commons
Ανοικτό Περιεχόμενο... όπως λέμε Ανοικτό Λογισμικό.
Το σύνολο των αδειών Creative Commons.
1
Εύκολος οδηγός επιλογής άδειας.
2
Για
Smartphones
Σύνδεσμοι:
[1] http://jamendo.com
[2] http://creativecommons.gr