σιογραφίας είναι η διασταύρωση των πλη-
ροφοριών – πρόκειται για έναν κανόνα
που θα έπρεπε να είναι απαράβατος,
ωστόσο στην εποχή των social media
φαίνεται όχι απλά να περνά σε δεύτερη
μοίρα, αλλά να τσαλαπατιέται, ενίοτε σε
βαθμό προκλητικό. Στην εποχή που η
αναμετάδοση της «είδησης» είναι ένα
κλικ μακριά (retweet, share κ.ο.κ.), απλά
αυτοί που ασχολούνται με τη διασταύ-
ρωσή της στον κόσμο των citizen
journalists και των χρηστών των social
media εν γένει είναι ελάχιστοι. Είναι το
κλασικό, αρχαιότατο μοντέλο του ρά-
διο-αρβύλα: όταν μαθαίνεις κάτι που φαντάζει τρο-
μερά σημαντικό, ενδιαφέρον κ.λπ., η παρόρμηση/συγκίνηση της
στιγμής είναι να το πεις και σε άλλους, να το μοιραστείς με όσο το
δυνατόν περισσότερους γίνεται, παρά να λειτουργήσεις ψύχραιμα
και να διαπιστώσεις αν αυτό είναι αλη-
θινό ή όχι.
Ο Τσόρτσιλ είχε πει κάποτε ότι το
ψέμα έχει κάνει ήδη το μισό γύρο
του κόσμου προτού η αλήθεια προ-
λάβει να φορέσει τα παντελόνια της,
και στην εποχή των social media αυτό
φαντάζει πιο αληθινό και έγκυρο από
ποτέ. Απλά σκεφτείτε πόσες φορές
έχετε δει να αναπαράγονται εξωφρε-
νικές ή εξαιρετικά ακραίες «ειδήσεις»
στο timeline σας, τις περισσότερες
φορές συνοδευόμενες από «δραματι-
κά» ή «εξοργισμένα» σχόλια αυτών
που τις αναπαράγουν, συνοδευόμενα
από πολλά θαυμαστικά και χαρακτη-
ρισμούς. Πολύ συχνά αυτού του είδους
οι «ειδήσεις» απλώς εξαφανίζονται αφού περάσει λίγη ώρα, χωρίς
να «ανοίγει μύτη» – κανείς δεν ζητά το λόγο από αυτούς που ανα-
παρήγαγαν τις… μπαρούφες, ούτε αναζητά αυτούς που τις ξεκίνη-
σαν, για τους λόγους που επέλεξαν να το κάνουν. Ωστόσο, σε κά-
ποιες περιπτώσεις η ιστορία δεν «ξεθυμαίνει» εκεί, καθώς στο χορό
μπαίνουν αναγκαστικά και τα συμβατικά media, τα οποία δεν μπο-
ρούν να μείνουν πίσω όταν στο Διαδίκτυο γίνεται χαμός με μία «εί-
δηση». Σε πολύ απλά ελληνικά, οι διαδικασίες διασταύρωσης απαι-
τούν χρόνο και ο χρόνος αυτός σε πολλούς πλέον φαντάζει χαμέ-
νος, καθώς την ίδια στιγμή οι ανταγωνιστές το μεταδίδουν… πανη-
γυρικά θα έλεγε κανείς. Ο κίνδυνος να φανεί αργό ένα μέσο συχνά
τρομάζει πολύ παραπάνω τους δημοσιογράφους του 2013 από το
να αναπαραχθεί χωρίς διασταύρωση και επιβεβαίωση μία είδηση
από την οποία έχει βουίξει ήδη το Διαδίκτυο. Και οκτώ στις δέκα
φορές, όντως, η είδηση έχει βγει πρώτα στη διαδικτυακή δημόσια
σφαίρα, λόγω της αμεσότητας που τη χαρακτηρίζει. Αλλά τι συμ-
βαίνει τις άλλες δύο φορές;
Ας πάρουμε ως χαρακτηριστικό case study τις πρόσφατες βομβι-
στικές επιθέσεις στη Βοστόνη, που προς στιγμήν έδειξε να είναι
ένας από τους μεγαλύτερους θριάμβους της δημοσιογραφίας των
πολιτών. Οι εκρήξεις καταγράφηκαν
από έναν άνευ προηγουμένου αριθ-
μό καμερών, καθώς τα Smartphones
βρίσκονται παντού. Οι αυτόπτες μάρ-
τυρες πλημμύρισαν τα social media
με έναν τεράστιο όγκο δεδομένων
σχετικά με τα γεγονότα, τα οποία
αναμεταδόθηκαν με τρομερή ταχύτη-
τα από μεμονωμένους χρήστες, αλλά
και συμβατικά ΜΜΕ, τα οποία μπήκαν
ταχύτατα στο «χορό», επιδιώκοντας
να μη μείνουν πίσω.
Tο αποτέλεσμα ήταν ένα όργιο πα-
ραπληροφόρησης, αφού αυτό που
φάνηκε να αποτελεί θρίαμβο της δη-
μοσιογραφίας των πολιτών εξελίχθη-
κε στο μεγαλύτερο φιάσκο της. Από-
λυτη ανακρίβεια στους αριθμούς των θυμάτων τις πρώτες ώρες,
καθώς η φημολογία γύρω από τους νεκρούς και τους τραυματίες
πολύ σύντομα άρχισε να αντιμετωπίζεται ως πραγματικότητα, χω-
ρίς να υπάρχει επιβεβαίωση: πέρα από το κλασικό αντανακλαστικό
σε τέτοια γεγονότα να θεωρούνται οι νεκροί και τραυματίες περισ-
σότεροι απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα, η αναπαραγωγή των
φημών έδωσε εντελώς εσφαλμένη εικόνα, η οποία, πέρα από την
αγωνία που προκάλεσε, δυσχέρανε και το έργο των Αρχών. Επί-
σης, είναι αδύνατο και ανεπίτρεπτο να αγνοηθεί αυτό που συνέβη
με το «ανθρωποκυνηγητό» που εξαπέλυσαν οι χρήστες του Twitter
και του Reddit, αυτόκλητοι «τιμωροί» και «δημοσιογράφοι», αναζη-
τώντας τους ενόχους από τις φωτογραφίες. Αυτός που υποδείχθη-
κε ως βασικός ύποπτος από τη συλλογικότητα του Ίντερνετ και τη
«
σοφία» των άπειρων χρηστών του ήταν ο νεαρός φοιτητής Σουνίλ
Τριπάθι, καθώς και πολλοί άλλοι αθώοι, οι οποίοι και στοχοποιήθη-
καν χωρίς κανένα δισταγμό μέχρι η αστυνομία να οδηγηθεί (με
συμβατικές μεθόδους έρευνας) στους αδερφούς Τσαρνάεφ – για
51
PC Master
Το πρώτο tweet για την τρομοκρατική επίθεση
στη Βοστόνη.
Οι βόμβες στη Βοστόνη και τα γεγονότα που ακολούθησαν, αποτέλεσαν ένα τεράστιο φιά-
σκο για τους επίδοξους citizen journalists και τη συλλογική δύναμη των social media.
Ο κίνδυνος να φανεί αργό ένα
μέσο συχνά τρομάζει πολύ
παραπάνω τους
δημοσιογράφους του 2013
από το να αναπαραχθεί χωρίς
διασταύρωση και επιβεβαίωση
μία είδηση από την οποία έχει
βουίξει ήδη το Διαδίκτυο.
