100
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
FOOD FOR THOUGHT
Ο
κ. Μαρίνος ξεκίνησε την
ομιλία του λέγοντας ότι
ήταν πολύ δύσκολο να διε-
ρευνηθεί το θέμα «Δημοσιο-
γραφία και ηθική» που κλή-
θηκε να παρουσιάσει. Ο
ίδιος άλλωστε σημείωσε ότι είναι ένας
απλός δημοσιογράφος, έστω κι αν θεωρείται
επιτυχημένος και συνέχισε: «Αναζητώντας
στη βιβλιογραφία και στα λεξικά τι είναι ηθι-
κή και τι το ηθικό πελάγωσα. Το τι είναι ηθι-
κό για τον άνθρωπο, συνεπώς και για το δη-
μοσιογράφο, ανατρέχει στην αρχέγονη επι-
λογή μεταξύ του καλού και του κακού, της
αρετής και της κακίας. Αλλά επειδή αυτό
που μπορεί να συμφέρει κάποιον είναι να
καταστραφεί ο ανταγωνιστής του ή να πεθά-
νει ο αδελφός του για να κληρονομήσει όλη
την περιουσία του πατέρα τους είναι σαν να
ηθικοποιούμε ακόμα και το έγκλημα.
Φοβούμαι ότι σας ζάλισα, καθώς άγγιξα
υπαρξιακά προβλήματα για το χειρισμό των
οποίων δεν έχω την καλύτερη φιλοσοφική
παιδεία.
Ας προσγειωθούμε λοιπόν. Έτσι προσέφυ-
γα στο καταστατικό της ΕΣΗΕΑ, το οποίο κα-
λεί τα μέλη της να ασκούν τη δημοσιογραφία
ευσυνείδητα και με καλή πίστη και να τηρούν
γενικά όλους τους κανόνες της δημοσιογρα-
φικής ηθικής και δεοντολογίας. Όμως και
πάλι, πρόκειται για αφηρημένες έννοιες που
μπορούν να ερμηνευθούν ποικιλότροπα. Τι
είναι δημοσιογραφική ηθική;
Για παράδειγμα, το άρθρο 9 του Καταστα-
τικού της ΕΣΗΕΑ ορίζει ότι διαγράφονται
από μέλη της οι συντάκτες που γίνονται ιδιο-
κτήτες ή συνιδιοκτήτες ημερήσιων εφημερί-
δων ή μέτοχοι εταιρειών που εκδίδουν ημε-
ρήσιες εφημερίδες ή γίνονται μέλη Δ.Σ.
εταιρείας που εκδίδει εφημερίδα. Πολύ ορ-
θά, αφού έτσι ο δημοσιογράφος μετατρέπε-
ται σε επιχειρηματία και αυτονόητα θα προ-
τάσσει τα συμφέροντα της επιχείρησης και
του εργοδότη του από το καθήκον του να
υπηρετεί το εθνικό συμφέρον, την κοινωνική
ηθική και προπαντός την αλήθεια. Γίνεται σε-
βαστή αυτή η ηθική υπαγόρευση; Είναι πασί-
γνωστο ότι δεκάδες δημοσιογράφοι και μάλι-
στα πολύ προβεβλημένοι μετέχουν στη διοί-
κηση εκδοτικών επιχειρήσεων ή είναι και
ιδιοκτήτες τους. Θεωρούνται κορυφαίοι δη-
μοσιογράφοι, είτε ανήκουν στην ΕΣΗΕΑ είτε
όχι.
Η δημοσιογραφική ηθική και δεοντολογία
υπαγόρευσε επίσης τη διάταξη του Καταστα-
τικού μας που ορίζει ότι διαγράφεται όποιο
μέλος της συντάκτης αναλάβει τακτική έμμι-
σθη υπηρεσία στο δημόσιο, σε οργανισμούς
τοπικής αυτοδιοίκησης ή σε νομικά πρόσωπα
δημοσίου δικαίου ή δημόσια επιχείρηση. Ο
λόγος είναι προφανής. Η δημοσιογραφία
οφείλει να είναι απέναντι στις εξουσίες και
όχι υπηρέτης τους. Η έμμισθη υπηρεσία στην
κρατική και όποια άλλη δημόσια εξουσία
φαλκιδεύει την ελεύθερη ειδησεογραφία και
κριτική.
Στις πιο σοβαρές δημοκρατικές χώρες, η
απαγόρευση αυτή τηρείται αυστηρά. Δυστυ-
χώς, στην Ελλάδα παραβιάζεται σχεδόν συ-
στηματικά, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζεις
αν ο δημοσιογράφος που διαβάζεις ή ακούς
πληροφορεί και επιχειρηματολογεί χωρίς να
επηρεάζεται από το τι συμφέρει την εκάστο-
τε κυβέρνηση, το κόμμα, τους δημόσιους ορ-
γανισμούς, την τοπική αυτοδιοίκηση στην
οποία προσφέρει ταυτόχρονα την υπηρεσία
του ή δεσμεύεται λόγω κομματικής ένταξης.
Και με τους δημοσιογράφους που αυτο-
νόητα απασχολούνται σε κρατικά και δημοτι-
κά ραδιόφωνα και τηλεοράσεις τι γίνεται; Εί-
ναι ένα ηθικό ερώτημα, την απάντηση στο
οποίο δίνει κάθε δημοσιογράφος με την ενη-
μερωτική συμπεριφορά του, που δεν μπορεί
να υπαγορεύεται από το συμφέρον της κυ-
βέρνησης, του κόμματος, του δημάρχου ή
του ιδιώτη επιχειρηματία, των οποίων είναι
αμειβόμενος συνεργάτης.
Πόσο είναι ηθικό και δεοντολογικό να βγαί-
νει δημοσιογράφος σε ραδιόφωνο και τηλεό-
ραση και να υποστηρίζει ως ενημερωτής της
κοινής γνώμης την αθωότητα διωκόμενου για
κακούργημα μεγαλοεπιχειρηματία του οποί-
ου είναι έμμισθος συνεργάτης; Ή πόσο αντι-
κειμενικά ή δεοντολογικά πληροφορούσε ή
σχολίαζε διακεκριμένος δημοσιογράφος σε
κομματική εφημερίδα από την οποία απολύ-
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο κ. Γιάννης Μαρίνος
παραχώρησε ενδιαφέρουσα ομιλία, στο πλαίσιο
εκδήλωσης των Ευρωπαίων Δημοσιογράφων για την
απονομή του βραβείου στη μνήμη του δημοσιογράφου
Κωνσταντίνου Καλλιγά, στην αίθουσα συγκεντρώσεων
του Γραφείου Πληροφοριών του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου.
Του Γιάννη Μαρίνου
Δημοσιογραφία και ηθική
ΧΩΡΙΣ ΦΟΒΟ ΚΑΙ ΠΑΘΟΣ
