που τον Αύγουστο του 2012 είχε στήσει
ψεύτικο λογαριασμό του Ρώσου υπουργού
Εσωτερικών, Βλαντιμίρ Κολοκόλτσεφ, και
μέσω αυτού ανακοίνωσε το θάνατο του
Σύρου προέδρου Άσαντ, προκαλώντας
αναταραχή στις αγορές πετρελαίου. Γενι-
κότερα, ο ντε Μπενεντέτι διεξάγει την
προσωπική του «σταυροφορία», η οποία εί-
ναι αυτή ακριβώς: να αποδείξει ότι τα social
media είναι αναξιόπιστα ως μέσο ενημέρω-
σης.
Αν και οι παραπάνω περιπτώσεις δεν εντάσσονται στο ευρύτερο
πλαίσιο των citizen journalists, είναι ενδεικτικές του τι και πώς
μπορεί να συμβεί λόγω της κυκλοφορίας φημών.
«
αυτοΜατοποιηΜeνη» δηΜοσιογραφIα;
Το νέο, «διαδικτυακό- social mediaκό» μοντέλο ενημέρωσης,
ωστόσο, φαίνεται να συγκινεί πολλούς, οι οποίοι εμφανίζονται να
ποντάρουν στο crowdsourcing, αυτοματοποιώντας/ρυθμίζοντας
τις διαδικασίες «φιλτραρίσματος» και εκτιμώντας ότι μέσα στον τε-
ράστιο αυτό όγκο θα βρίσκεται πάντα η αλήθεια, η οποία θα προ-
κύπτει από τη συλλογική γνώση και θα μπορεί να βρεθεί χωρίς να
απαιτείται αυτόνομη, πρωτότυπη έρευνα. Το Verily, που αναπτύσ-
σεται από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Μασντάρ και το Ινστιτούτο
Έρευνας Υπολογιστών του Κατάρ, θα αποτελεί έναν αυτόματο επι-
βεβαιωτή των πληροφοριών που κυκλοφορούν στα κοινωνικά δί-
κτυα, αξιολογώντας τις πηγές πληροφόρησης, ανάλογα με την
αξιοπιστία που χαρακτηρίζει τις επιδόσεις τους (όσο πιο έγκυρος
ένας χρήστης, τόσο υψηλότερη η βαθμολογία της αξιοπιστίας
του). Σε αντίστοιχα πλαίσια κινούνται τόσο το Storyful, που επε-
ξεργάζεται και ελέγχει ιστορίες που έχουν εξαπλωθεί virally, όσο
και το Swift River, που ουσιαστικά αποτελεί «φίλτρο» για timelines,
προκειμένου ο χρήστης να μην «πνίγεται» στον «ωκεανό» των ανα-
φορών που παρατηρείται μετά από μεγάλα γεγονότα. Ωστόσο, το
πρόβλημα (πάντα κατά την άποψη του γράφοντος) παραμένει: η
δουλειά της πληροφόρησης του κοινού δεν επαφίεται σε έναν
επαγγελματία δημοσιογράφο, ο οποίος έχει λάβει τη σχετική εκ-
παίδευση και διέπεται από κάποιους κανόνες δεοντολογίας (αυτό
βεβαίως υπό ιδανικές συνθήκες, γιατί στη δημοσιογραφία, όπως
και σε κάθε τομέα δραστηριότητας, υπάρχουν καλοί και κακοί
επαγγελματίες, άνθρωποι που βρίσκονται εκεί που βρίσκονται για
να κάνουν τη δουλειά τους σωστά και άνθρωποι που αδιαφορούν
ή έχουν διαφορετικές προτεραιότητες και σκοπιμότητες), αλλά
στην απρόσωπη συλλογικότητα του Ίντερνετ, η οποία λειτουργεί
με τους δικούς της κανόνες. Προφανώς και μεταξύ των επίδοξων
citizen journalists υπάρχουν και θα υπάρχουν λαμπρές περιπτώ-
σεις που αφιερώνουν το χρόνο τους για να λειτουργήσουν σωστά,
ψάχνοντας και διασταυρώνοντας την πληροφορία και ανεβάζοντας
υλικό το οποίο έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι ή έχει φτάσει στα χέρια
τους από αξιόπιστη πηγή. Ωστόσο, η πλειοψηφία των χρηστών
απλά αναπαράγει φήμες μέσω ενός κλικ, μόνο και μόνο επειδή
έριξαν μια ματιά στα γρήγορα και μετά από ένα «πω, πω, τι λέει ρε
φίλε» ή κάποιο αντίστοιχο σχόλιο πάτησαν retweet ή share. Αυτό
σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί δημοσιογραφία.
λαγΩνιΚa ή «φIλτρα»;
Καθώς διανύουμε τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, η δημο-
σιογραφία και τα ΜΜΕ έχουν αλλάξει, για πολλούς και διάφορους
λόγους. Η άνοδος του Ίντερνετ, η διάδοση των φορητών συσκευ-
ών που έχουν πρόσβαση σε αυτό, η παγκοσμιοποιημένη οικονομία
και η κρίση των τελών της προηγούμενης δεκαετίας, η κοινωνική
και πολιτική αναταραχή, όλα αυτό συνθέτουν ένα σκηνικό εντε-
λώς διαφορετικό από αυτό των προηγουμένων δεκαετιών του
20
ού αιώνα. Η πληροφορία έχει ξεφύγει από τα χέρια των παραδο-
σιακών χειριστών της, οπότε και ο ρόλος του δημοσιογράφου έχει
αλλάξει. Η πληροφορία είναι πλέον πολύ πιο εύκολο να βρει τον
παραλήπτη της, οπότε και ρόλος του δημοσιογράφου πλέον είναι
σε μεγάλο βαθμό να φροντίζει ώστε η πληροφορία που θα φτάνει
στον προορισμό της να είναι αληθής και όχι ψευδής, δηλαδή να
λειτουργεί ως «φίλτρο». Σαφώς και αυτό δε μειώνει το ρόλο του
δημοσιογράφου ως λαγωνικού, που αναζητά και διερευνά σε βά-
θος μία είδηση/ιστορία, ωστόσο το καθήκον του καταρτισμένου
ανθρώπινου «φίλτρου» στο πλαίσιο της σημερινής δημοσιογραφίας
είναι κάτι που έχει αναπόφευκτα προκύψει στο σύγχρονο κόσμο.
Ποια είναι ακριβώς η θέση των citizen journalists σε αυτό το
σκηνικό; Σε πρώτο επίπεδο, στην άμεση μετάδοση της πληροφο-
ρίας: ο citizen journalist που τραβάει τις φωτογραφίες και το βί-
ντεο με το κινητό του και το δημοσιοποιεί μέσω των κοινωνικών
δικτύων είναι μία φιγούρα που είναι εδώ για να μείνει και πρέπει
να μείνει, καθώς ανοίγει νέους ορίζοντες στην έκταση της ενημέ-
ρωσης του κοινού. Σε αυτό το ρόλο, ο πολίτης-δημοσιογράφος
μπορεί να λειτουργήσει είτε αυτόνομα (γιατί όχι, εάν μιλάμε για
53
PC Master
Το YouTube από μόνο του έχει φέρει τη δική του επανάσταση, καθώς ο καθένας μπορεί να
ανεβάσει υλικό ειδησεογραφικού ενδιαφέροντος, προσιτό σε όποιον έχει πρόσβαση στο
Ίντερνετ.
Tablets: Μαζί με τα Smartphones, αποτελούν τις συσκευ-
ές-σύμβολα ενός νέου, δικτυωμένου κόσμου.
