67
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Τ
α τελευταία χρό-
νια, η τουριστική
ανάπτυξη στην
Ελλάδα χαρακτη-
ρίστηκε από ιδιαί-
τερη επιτυχία, συ-
νυπολογίζοντας τον όγκο των
επισκεπτών, με σταθερή αύξηση
των αφίξεων από το 2012 και με-
τά, καθώς και την προτίμηση που
έδειξαν οι επισκέπτες για το ελ-
ληνικό τουριστικό προϊόν.
Την ίδια όμως στιγμή, και ειδι-
κά όσον αφορά το 2016, η τουρι-
στική περίοδος παρουσίασε αύ-
ξηση των αφίξεων, αλλά μείωση
των εσόδων. Αυτό, σύμφωνα με
τις πρώτες εκτιμήσεις τουριστι-
κών φορέων, οφείλεται από τη
μία στη γενικότερη τάση –που
παρατηρείται διεθνώς– μείωσης
της κατά κεφαλήν δαπάνης του
ταξιδιώτη, καθώς και στο γεγο-
νός προσφοράς πακέτων με χα-
μηλές τιμές. Ειδικά στην Ελλά-
δα, πολλοί επιχειρηματίες ξενο-
δόχοι, διαπιστώνοντας μία καθυ-
στέρηση στις κρατήσεις στις αρ-
χές της χρονιάς, προχώρησαν
σε προσφορές.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η
διαρκής επιδίωξη όλων των εν-
διαφερομένων για την τουριστι-
κή ανάπτυξη παραμένει η αύξη-
ση των ημερών διαμονής του
επισκέπτη – αύξηση χρόνου δια-
μονής, παράλληλα βέβαια με αύ-
ξηση των δαπανών στην περίοδο
των διακοπών. Επιμήκυνση της
τουριστικής περιόδου, πέρα από
την περίοδο αιχμής των καλοκαι-
ρινών μηνών.
Οι δύο τύποι εποχικότητας
του τουριστικού προϊόντος
Η αντιμετώπιση της εποχικό-
τητας του τουρισμού (tourism
seasonality) αποτελεί σημαντική
παράμετρο για τον εμπλουτισμό
και την περαιτέρω βελτίωση του
προσφερόμενου ελληνικού του-
ριστικού προϊόντος. Πολλοί
ερευνητές διακρίνουν δύο κύ-
ριες κατηγορίες αιτιών που δημι-
ουργούν φαινόμενα εποχικότη-
τας (Commons & Page 2001,
Baum & Hagen 1997, Goulding,
Baum & Morrison 2004):
•
Η πρώτη αφορά φυσικά αί-
τια (natural causes). Τα φυσικά
αίτια σχετίζονται με θέματα και-
ρικών συνθηκών (προβλήματα
προσβασιμότητας από έντονα
καιρικά φαινόμενα, χιόνι, παρα-
θαλάσσια μέρη που επηρεάζο-
νται από έντονες βροχοπτώσεις
κ.λπ.), με ζητήματα κλιματολογι-
κών συνθηκών (ημέρες και διάρ-
κεια ηλιοφάνειας, επίπεδα θερ-
μοκρασίας, υγρασίας κ.λπ.) και
με γεωγραφικά χαρακτηριστικά
(τοποθεσία κ.λπ.).
•
Η δεύτερη αφορά θεσμικά
αίτια (institutional causes). Αυτή
η κατηγορία αναφέρεται σε
φαινόμενα εποχικότητας που
οφείλονται στις σχολικές εκ-
δρομές, στις διακοπές Χριστου-
γέννων/ Πάσχα, στη διαθεσιμό-
τητα χρόνου (leisure time) σε
συγκεκριμένες χρονικές περιό-
δους, στις παραδοσιακές συνή-
θειες και στα «συνηθισμένα» κί-
νητρα των επισκεπτών για την
πραγματοποίηση ενός ταξιδιού
λόγω πρεστίζ ή «τυποποιημέ-
νης» κοινωνικής ή/και ταξιδιωτι-
κής συμπεριφοράς σε μία συ-
γκεκριμένη χρονική περίοδο
(άνοιξη, καλοκαίρι).
Οι ανάγκες για αντιμετώπιση
του ανταγωνισμού, τα εμπορικά
πρότυπα άλλων βιομηχανιών, ο
τρόπος ζωής (lifestyle, image), ο
μαζικός τουρισμός, οι συνήθειες
χρόνων δεν αλλάζουν εύκολα.
Η εποχικότητα συχνά
προξενεί προβλήματα
Σε πολλές περιπτώσεις η επο-
χικότητα του τουρισμού (αύξη-
ση/μείωση της τουριστικής ζήτη-
σης ανά χρονικές περιόδους)
προξενεί προβλήματα στην εύ-
ρυθμη λειτουργία του τουριστι-
κού συστήματος. Η πρακτική και
η εμπειρία από την ύπαρξη τέ-
τοιων φαινομένων αναδεικνύουν
ζητήματα υψηλής κοστολόγησης
προϊόντων και υπηρεσιών σε πε-
ριόδους αιχμής και υψηλής του-
ριστικής κίνησης (peak season),
λόγω της μικρής περιόδου, χαμη-
λή απόδοση επένδυσης και επο-
μένως πίεση στις επιχειρήσεις
(προμηθευτές, ανθρώπινο δυνα-
μικό, προβληματική επιχειρημα-
τική απόδοση και ποιότητα κ.λπ.),
αγωνία και προσμονή για κάλυψη
των εξόδων και αποκόμιση επι-
χειρηματικού κέρδους μέσα από
έναν υψηλό κύκλο εργασιών που
διαγράφεται σε μία τουριστική
σαιζόν 3-4 μηνών το έτος, έλλει-
ψη ευκαιριών για επαρκή εκπαί-
δευση, αδυναμία ανάπτυξης δε-
ξιοτήτων των στελεχών, πνευμα-
τική και σωματική κούραση και
κόπωση, μειωμένη απόδοση, αρ-
νητική ψυχολογία, αρνητικές πε-
ριβαλλοντικές πιέσεις (φέρουσα
ικανότητα, βιοποικιλότητα, φυσι-
κά ενδιαιτήματα, φυσικές διερ-
γασίες, ανθρώπινη παρέμβαση
στο φυσικό τοπίο και σαφή,
υπερβολική συσσώρευση επι-
σκεπτών, εμφάνιση έντονων δια-
φωνιών μεταξύ χρηστών και χρή-
σεων των περιβαλλοντικών πό-
ρων, ζητήματα αειφορίας και
βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης
κ.λπ.), προβλήματα στην εξυπη-
ρέτηση και στην ικανοποίηση
των επισκεπτών (value for
money, satisfaction), ερωτηματι-
κά για την ποιότητα της προσφε-
ρόμενης τουριστικής εμπειρίας,
θέματα ασφάλειας και προστα-
σίας, ζητήματα υγιεινής, φαινό-
μενα μη ικανοποιητικής κάλυψης
της ζήτησης (διαθεσιμότητα κα-
ταλυμάτων), αδυναμία αποτελε-
σματικής διαχείρισης παραπό-
νων κ.ά.
Ταξίδια εμπειρίας
Παρουσιάζεται λοιπόν μία
πρόκληση για τους ανθρώπους
του τουρισμού: Να εισάγουν νέα
μοντέλα τουριστικής ανάπτυξης
που προωθούν ευκαιρίες για
αποκόμιση ξεχωριστών τουριστι-
κών εμπειριών σε όλη τη διάρ-
κεια του χρόνου. Συγκεκριμένες
τουριστικές δράσεις και δραστη-
ριότητες που θα ωφελούσαν μία
τέτοια προσέγγιση είναι η ενσω-
μάτωση στο ελληνικό τουριστικό
προϊόν υπηρεσιών τουρισμού
υγείας και ευεξίας (spa, ιαματι-
κές πηγές, θαλασσοθεραπεία
κ.ά.), η έρευνα και η ανάπτυξη
