77
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
μία περιοχή αντικατοπτρίζει το όφελος που
αποκομίζει το άτομο κατά την επίσκεψή του
στον προς εκτίμηση πόρο. Τα κόστη αυτά
μπορεί να περιλαμβάνουν τα έξοδα ταξιδιού
(travel costs), το κόστος του χρόνου ταξιδιού
(travel time – opportunity cost), το αντίτιμο ει-
σόδου (entrance fees) αλλά και τα έξοδα στον
τόπο προορισμού (on-site expenditures). Πολ-
λοί ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει την
TCM για την εκτίμηση της αξίας χρήσης πε-
ριβαλλοντικών πόρων και χώρων αναψυχής.
Oι Nam and Son (2001) εφάρμοσαν τη μέθο-
δο για τον υπολογισμό της αξίας αναψυχής
σε νησιά, οι Chen et al. (2004) εφάρμοσαν τη
μέθοδο σε ορεινά πάρκα αναψυχής, οι
Englin and Shonkwiler (1995) σε δημόσια
πάρκα, ενώ ο Shrestha (2002) για την εκτίμη-
ση της οικονομικής αξίας που αφορούσε στο
ψάρεμα αναψυχής στη Βραζιλία. Οι Fleming
and Cook (2008) χρησιμοποίησαν τη μέθοδο
για την εκτίμηση της αξίας χρήσης της λί-
μνης McKenzie στα νησιά Fraser (Αυστρα-
λία) με ημερήσιο αριθμό επισκεπτών 2.000
άτομα σε περιόδους αιχμής και οι Söderqvist
et al. (2004) εφάρμοσαν την TCM στη Σουη-
δία στα πλαίσια του εθνικού προγράμματος
της χώρας για τη βιώσιμη διαχείριση της πα-
ράκτιας ζώνης.
Στα πλαίσια αυτά, η TCM εφαρμόστηκε
για την οικονομική αποτίμηση της τουριστι-
κής αναψυχής στην παράκτια ζώνη μεταξύ
του Μώλου και της Αρκίτσας στην περιφε-
ρειακή ενότητα Φθιώτιδας.
Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης, το
πλεόνασμα καταναλωτή για το σύνολο των
επισκεπτών ανά ημέρα επίσκεψης υπολογί-
στηκε σε
€
22.352,28. Διαιρώντας το πλεόνα-
σμα του καταναλωτή με τη μέση ημερήσια
επισκεψιμότητα στην παράκτια ζώνη, υπολο-
γίστηκε το καθαρό όφελος της τουριστικής
εμπειρίας που αποκόμισε το κάθε άτομο
στην περιοχή. Το όφελος αυτό αποδιδόμενο
σε χρηματικές μονάδες ανήλθε σε
€
34,178.
Το μέγεθος αυτό αντανακλά την προθυμία
πληρωμής του επισκέπτη για να απολαύσει
τα οφέλη που προέρχονται από την τουριστι-
κή εμπειρία κατά την επίσκεψή του στην πε-
ριοχή έρευνας. Η αξία της παράκτιας ζώνης
υπολογίστηκε πολλαπλασιάζοντας το πλεόνα-
σμα του καταναλωτή για το σύνολο των επι-
σκεπτών ανά ημέρα με τον αριθμό των ημε-
ρών που η παράκτια ζώνη δέχεται τον κύριο
όγκο των επισκεπτών της. Κατά συνέπεια, η
οικονομική αξία της παράκτιας ζώνης σε επί-
πεδο τουριστικής αναψυχής υπολογίστηκε
σε
€
3.419.898,84. Με τη χρήση της μεθό-
δου, επιχειρήθηκε η ποσοτικοποίηση των
ωφελειών που λαμβάνει ο επισκέπτης σε
σχέση με την τουριστική αναψυχή στην πε-
ριοχή έρευνας. Τέτοιου είδους οικονομικές
παράμετροι είναι αναγκαίο να συνυπολογίζο-
νται στο σχεδιασμό του προσφερόμενου του-
ριστικού προϊόντος, αφού επηρεάζουν σε
μεγάλο βαθμό την τουριστική ζήτηση. Πιο συ-
γκεκριμένα, οι ερευνητές έχουν την ευκαι-
ρία να προσδιορίσουν τη δυναμική και την
κλιμάκωση των επισκέψεων σε μία περιοχή
και να ταυτοποιήσουν τη στάση των κατανα-
λωτών μέσα από την αξιολόγηση της πραγμα-
τικής τους συμπεριφοράς, χωρίς να στηρίζο-
νται σε υποθετικά σενάρια τα οποία χρησιμο-
ποιούνται από άλλες μεθόδους που αποτυπώ-
νουν τη δεδηλωμένη προτίμηση των επισκε-
πτών (stated preference methods). Άλλωστε,
η υιοθέτηση μεθοδολογιών αποτίμησης περι-
βαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών που δεν
εντάσσονται στους μηχανισμούς της αγοράς
μπορεί να αποτελέσει εργαλείο στη διαμόρ-
φωση μίας στρατηγικής τουριστικής πολιτι-
κής που θα εδράζεται στις αρχές της αειφο-
ρίας και της χρηστής αξιοποίησης των περι-
βαλλοντικών πόρων. Επιπρόσθετα, δεν είναι
λίγες οι περιπτώσεις όπου τα αποτελέσματα
τέτοιων αναλύσεων συμπεριλαμβάνονται σε
αναλύσεις κόστους-οφέλους, σε διαδικασίες
λήψης αποφάσεων και στην προσέλκυση
επενδυτών. Είναι λογικό σε μία περιοχή που
συγκεντρώνει χαρακτηριστικά ενός τόπου-
προορισμού με μία υψηλή αξία σε επίπεδο
τουριστικής αναψυχής να δημιουργούνται οι
προϋποθέσεις για την ανάπτυξη επενδυτικών
σχεδίων προκαλώντας άμεσα θετικά οφέλη
στην απασχόληση, στο εισόδημα και στη συ-
νοχή των δομών της τοπικής κοινωνίας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαρκείς
στόχοι κάθε προσπάθειας για τουριστική
ανάπτυξη παραμένουν η αύξηση της επισκε-
ψιμότητας και των διανυκτερεύσεων, καθώς
και η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή
στην περιφερειακή ενότητα Φθιώτιδας και
για το έτος 2012, οι αφίξεις ημεδαπών και
αλλοδαπών ανήλθαν σε 86.739, ενώ λειτούρ-
γησαν 4.821 κλίνες με πληρότητα 16,6%. Για
το έτος 2013, οι αφίξεις ανήλθαν σε 87.805,
ενώ λειτούργησαν 4.888 κλίνες με πληρότη-
τα 17,3%. Παράλληλα, για το έτος 2012, ο
αριθμός των διανυκτερεύσεων στα ξενοδο-
χειακά καταλύματα στην ίδια περιοχή ανήλθε
σε 192.715, ενώ για το έτος 2013, ανήλθε σε
204.439. Συγκρίνοντας τα μεγέθη αυτά, δια-
πιστώνεται άνοδος στον αριθμό των αφίξεων
και διανυκτερεύσεων. Παρ’ όλα αυτά, έντο-
νη παραμένει η ανάγκη για την παροχή μίας
ποιοτικότερης τουριστικής εμπειρίας με στό-
χο την προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού
επισκεπτών. Προς την κατεύθυνση αυτή, η
οικονομική αποτίμηση των περιβαλλοντικών
πόρων συνδράμει στην ταυτοποίηση της κα-
ταναλωτικής συμπεριφοράς των τουριστών,
στη διερεύνηση των προτιμήσεών τους που
πηγάζουν από διαφορετικά κίνητρα, ανάγκες
και επιθυμίες, στην αποτελεσματική και
ανταποδοτική υλοποίηση των τουριστικών
αναπτυξιακών πρακτικών, στην εφαρμογή
ενός αποτελεσματικού περιβαλλοντικού
μάρκετινγκ και στην αποδοχή από την τοπική
κοινωνία (host community) των τουριστικών
δράσεων και δραστηριοτήτων που θα φιλο-
ξενήσει.
Συμπερασματικά, θα μπορούσε να λεχθεί
ότι η προσπάθεια για συνεχή βελτίωση
(continuous improvement) σε ατομικό και
συλλογικό επίπεδο (tourism stakeholders),
καθώς και η εφαρμογή benchmarking μεθο-
δολογιών, ευνοούν την ενσωμάτωση τεχνικών
οικονομικής αποτίμησης για τη βελτιστοποίη-
ση πόρων και διαδικασιών με κύριο γνώμονα
την επίτευξη μίας βιώσιμης τουριστικής πολι-
τικής με πολλαπλά οφέλη τόσο για τον άν-
θρωπο όσο και για το περιβάλλον το οποίο
δανειστήκαμε από τις επόμενες γενεές.
•
Ο Γιώργος Οικονόμου είναι υποψήφιος
διδάκτορας του τμήματος Γεωπονίας Ιχθυολογίας
και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου
Θεσσαλίας. Είναι πτυχιούχος Τεχνολόγος
Γεωπονίας, ενώ κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο
σπουδών στη Διαχείριση Έργων. Το ερευνητικό
του ενδιαφέρον εστιάζεται στην οικονομική του
περιβάλλοντος και στο τουριστικό μάρκετινγκ.
