63
έρευνα
Τ
α αποτελέσματα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το 2016, που ανα-
κοινώθηκαν πρόσφατα και έρχονται να
προστεθούν στα ευρήματα παρόμοιων ερευνών
του ΙΕΛΚΑ, σκιαγραφούν την παρούσα κατάσταση σε
σχέση με την κατανάλωση τροφίμων στην Ελλάδα.
(βλ. πίνακα 1).
Συνολικά την τελευταία επταετία, 2009-2016, η δαπάνη
των νοικοκυρών σε ήδη παντοπωλείου έχει μειωθεί
κατά 21,7%, ενώ συγκεκριμένα η δαπάνη μόνο σε τρό-
φιμα κατά 18,6%. Το 2009 το μέσο νοικοκυριό δαπανούσε
μηνιαία σε είδη παντοπωλείου 5.578 ευρώ, ενώ το 2016
4.367 ευρώ, δηλαδή 1.211 ευρώ λιγότερα ανά έτος (βλ.
σχήμα 1).
Η μείωση στη δαπάνη που καταγράφεται στα είδη
παντοπωλείου οφείλεται, πέρα από τη
μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος
του καταναλωτικού κοινού, στις
αλλαγές στις αγοραστικές
συνήθειες.
Συγκεκριμένα:
• Ένα μεγάλο ποσοστό της
μείωσης της δαπάνης που
παρατηρείται αντιστοιχεί
στην αξιοποίηση προσφο-
ρών και εκπτώσεων από
τον καταναλωτή. Οι 9 στους
10 καταναλωτές εξοικονο-
μούν χρήματα μέσω
προσφορών και 7 στους 10
τουλάχιστον 5% της
αξίας των αγορών
τους. Η μεσοσταθ-
μική εξοικονόμηση
που καταγράφεται στις
ετήσιες έρευνες του ΙΕΛΚΑ
κυμαίνεται από 9,5% έως 11,7%,
η οποία δεν αποκλίνει από τις
μετρήσεις που έχει πραγματο-
ποιήσει το ΙΕΛΚΑ για την
πραγματική εξοικονόμηση του καταναλωτή
από την αξιοποίηση προσφορών και
εκπτώσεων.
• Ένα άλλο σημαντικό ποσοστό της μείω-
σης αντιστοιχεί σε μεταβολή καταναλωτικών
συνηθειών με την υιοθέτηση έξυπνων αγορών
από τους καταναλωτές, όπως αναζήτηση προσφορών,
φθηνότερες εναλλακτικές προϊόντων*, διαφορετικές
συσκευασίες, μείωση της σπατάλης, σύγκριση τιμών,
αξιοποίηση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας κ.λπ.
Κύριος στόχος αυτών των έξυπνων συνηθειών είναι η
ικανοποίηση των ίδιων αναγκών με λιγότερα χρή-
ματα.
* Σε σχέση με τις φθηνότερες εναλλακτικές προϊό-
ντων, χαρακτηριστικό παράδειγμα που αποδεικνύει
αυτήν την τάση αποτελούν συγκεκριμένα είδη για τα
οποία η μείωση στην ποσότητα των αγορών (σε κιλά,
λίτρα) που καταγράφεται είναι είτε σημαντικά μικρότερη
από τη μείωση στην αξία των αγορών (σε ευρώ), είτε η
ποσότητα αγορών ενίοτε παρουσιάζει αύξηση.
Παραδείγματα:
• Για τα ζυμαρικά, ενώ καταγράφεται μείωση στην αξία
της δαπάνης κατά 2% (πίνακας 2), η κατανάλωση σε κιλά
όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά αυξήθηκε κατά 15%. Το
οποίο πρακτικά σημαίνει ότι ο καταναλωτής εκμεταλλεύ-
τηκε τις έντονες προσφορές σε αυτή την κατηγορία.
• Για τα νωπά πουλερικά, ενώ καταγράφεται μείωση
στην αξία της δαπάνης κατά 9%, η κατανάλωση σε κιλά
όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά αυξήθηκε κατά 5%. Αυτό
πρακτικά σημαίνει ότι ο καταναλωτής εκμεταλ-
λεύτηκε τις προσφορές σε αυτά τα είδη
και στράφηκε σε χαμηλότερης τιμής
επιλογές όπως π.χ. χύμα κοτό-
πουλο, έναντι συσκευασμένου.
• Για το νωπό γάλα, η μείωση
που καταγράφεται σε αξία είναι
15%, αλλά η μείωση σε λίτρα
μόλις 4%. Το οποίο πρακτικά
σημαίνει ότι ο καταναλωτής
στράφηκε σε φθηνότερες επι-
λογές προϊόντων. (βλ. πίνακα 2).
Συγκεκριμένα, σε σχέση με την
αλλαγή των καταναλωτικών
Πίνακας 1: Μεταβολή ετήσιων αγορών σε είδη παντοπωλείου νοικοκυριών 2009- 2016
(πηγή: επεξεργασία στοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ.)
Σχήμα 1: Ποσοστιαία μεταβολή δαπάνης ανά νοικοκυριό
το προηγούμενο έτος (πηγή: επεξεργασία στοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ.)
Χαρακτηριστικό είναι
ότι ενώ η ετήσια δαπάνη ανά
νοικοκυριό για είδη παντοπωλείου
μειώθηκε κατά 21,7% από 5.578 ευρώ
σε 4.367 ευρώ, ο αναλογούν ΦΠΑ
αυξήθηκε κατά 13,9% από 561 ευρώ
σε 638 ευρώ
