64
έρευνα προσφορές
συνηθειών χαρακτηριστικός είναι ο πίνακας 2. Όπως
καταγράφεται στον πίνακα είναι ενδεικτική η αντί-
στροφη πορεία που έχουν συγκεκριμένα υποκατάστατα
αγαθών.
Παραδείγματος χάρη, μείωση καταγράφεται σε ακριβά
είδη ειδών κρέατος (αρνί -45%, ψάρι -33%, μοσχάρι
-25%) έναντι φθηνότερων επιλογών (πουλερικά -9%,
χοιρινό -7%, αυγά +9%) ή φθηνότερων φυτικών επιλο-
γών (όσπρια +18%). Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει και
μία σαφή αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες γύρω από
συγκεκριμένα είδη υψηλότερης τιμής.
Η αύξηση της φορολογίας
Ένας ακόμα παράγοντας που
εξηγεί ένα μέρος της μείωσης
της δαπάνης είναι η φορολογία
και συγκεκριμένα η αύξηση
των συντελεστών ΦΠΑ (ο
συντελεστής ΦΠΑ για τα τρό-
φιμα το 2009 ήταν 9% έναντι
13% και 24% για κάποια είδη το
2016 και για τα λοιπά είδη 19%
το 2009 έναντι 24% το 2016).
Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ η
ετήσια δαπάνη ανά νοικοκυριό
για είδη παντοπωλείου μειώ-
θηκε κατά 21,7% από 5.578
ευρώ σε 4.367 ευρώ, ο αναλο-
γούν ΦΠΑ αυξήθηκε κατά 13,9%
από 561 ευρώ σε 638 ευρώ. Ως
εκ τούτου, η πραγματική μεί-
ωση στη δαπάνη των
νοικοκυριών (προ ΦΠΑ) είναι
της τάξης του 25,7%. Επίσης
συγκεκριμένα είδη έχουν επη-
ρεαστεί από τους Ειδικούς
Φόρους Κατανάλωσης. Χαρα-
κτηριστικό παράδειγμα είναι τα
αλκοολούχα ποτά για τα οποία κατα-
γράφεται αύξηση της δαπάνης σε
αξία, κατά 5,1%, αλλά μείωση στα
λίτρα που αγοράστηκαν, κατά 3%.
Η αύξηση στο σύνολο
των αγορών
Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η
δαπάνη των νοικοκυριών σε είδη
παντοπωλείου μειώθηκε σε αξία, η
δαπάνη ως ποσοστό επί των συνολι-
κών αγορών των νοικοκυριών
αυξήθηκε. Το 2009, η δαπάνη σε είδη
διατροφής αντιστοιχούσε στο 16,2%
των αγορών του μέσου νοικοκυριού,
ενώ το 2016 αντιστοιχούσε στο 19,6%,
αυξήθηκε δηλαδή κατά 3,4% (βλ.
σχήμα 2). Τα αντίστοιχα ποσοστά για τα είδη διατροφής
και ειδών παντοπωλείου ήταν 21,5% το 2009 και 26,1%
το 2016. Πρακτικά, δηλαδή, ενώ η δαπάνη σε είδη
παντοπωλείου μειώθηκε, οι υπόλοιπες δαπάνες (π.χ.
είδη ένδυσης, είδη επίπλωσης, υπηρεσίες) μειώθηκαν
με ακόμα μεγαλύτερο ρυθμό. Η εξέλιξη αυτή είναι ανα-
μενόμενη καθώς τα περισσότερα από τα προϊόντα
παντοπωλείου και ειδικά τα είδη διατροφής εξυπηρε-
τούν βασικές ανάγκες του καταναλωτή και κατά
συνέπεια είναι πιο δύσκολο να περικοπούν σε περιό-
δους οικονομικής ύφεσης.
Πίνακας 2: Μεταβολή ετήσιων αγορών σε επιλεγμένα είδη παντοπωλείου
νοικοκυριών 2009-2016 (πηγή: επεξεργασία στοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ.)
Σχήμα 2: Ετήσια ποσοστιαία συμμετοχή μηνιαίας δαπάνης
ανά νοικοκυριό σε είδη διατροφής στο σύνολο των αγορών
(πηγή: επεξεργασία στοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ.)
Μ
